Adam Piezga Uprawa arbuza w Polsce staje się coraz popularniejsza. Klimat w centralnej i południowej części kraju pozwala na uzyskanie smacznych i dorodnych owoców, ale kluczowy jest odpowiedni termin sadzenia. Zbyt wczesne lub zbyt późne przeniesienie sadzonek arbuza do gruntu niemal zawsze kończy się stratami w plonie lub zahamowaniem wzrostu. Dlatego zrozumienie, kiedy sadzić sadzonki arbuza, by uzyskać dobre plony, to punkt wyjścia do sukcesu w uprawie tego wymagającego gatunku.
Kiedy wysiewać nasiona, by mieć gotowe sadzonki?
Sadzonki arbuza przygotowuje się wcześniej z nasion. Bezpiecznym terminem wysiewu jest druga połowa kwietnia. Daje to wystarczająco dużo czasu, by pod koniec maja mieć silne, 3–4-tygodniowe rośliny gotowe do posadzenia w gruncie.
Nasiona wysiewa się do multiplatów lub większych doniczek torfowych, ponieważ arbuz źle znosi przesadzanie – jego korzeń palowy łatwo się uszkadza. Doniczki powinny mieć średnicę co najmniej 8–10 cm, a podłoże powinno być ciepłe (20–25°C) i przepuszczalne.
Dodatkowo – nie przesadzaj z podlewaniem. Arbuz źle znosi nadmiar wilgoci w początkowych fazach wzrostu. Utrzymuj podłoże lekko wilgotne, nie mokre. Rośliny przed wysadzeniem należy również hartować, stopniowo przyzwyczajając je do warunków zewnętrznych przez wynoszenie ich na zewnątrz na kilka godzin dziennie.
Odpowiedni moment na wysadzanie sadzonek arbuza do gruntu
Arbuzy to rośliny ciepłolubne, wyjątkowo wrażliwe na przymrozki. Dlatego sadzonki do gruntu wysadza się dopiero po 15 maja – najlepiej między 20 a 25 maja, gdy ryzyko nocnych spadków temperatury poniżej 10°C jest minimalne. Roślina potrzebuje stabilnej pogody, z temperaturą powietrza powyżej 18°C w dzień i minimum 12°C w nocy.
„Nawet jednodniowy przymrozek może całkowicie zniszczyć sadzonki arbuza lub zahamować ich wzrost na wiele tygodni. O ile pomidory mogą czasem przetrwać 1–2 stopnie mrozu, o tyle arbuz – nigdy” – tłumaczy dr inż. Mirosław Jastrzębski, specjalista ds. warzywnictwa w Instytucie Ogrodnictwa w Skierniewicach.
Warto dodatkowo zabezpieczyć rośliny zaraz po wysadzeniu włókniną lub zastosować mini tunele foliowe. Zapewni to lepszy mikroklimat i przyspieszy start wegetacji.
Minimalne i optymalne temperatury dla uprawy arbuza
| Etap rozwoju | Minimalna temp. (°C) | Optymalna temp. (°C) |
|———————–|———————-|————————|
| Kiełkowanie nasion | 20 | 25–30 |
| Wzrost sadzonki | 18 | 22–26 |
| Wzrost w gruncie | 15 | 24–30 |
| Owocowanie | 18 | 26–32 |
| Nocna minimalna temp. | 12 | 16–20 |
Gdzie i jak sadzić arbuza, by dać mu dobre warunki?
Miejsce w ogrodzie lub na polu musi być dobrze nasłonecznione – arbuz potrzebuje minimum 8–10 godzin pełnego słońca dziennie. Gleba powinna być żyzna, przepuszczalna, o pH 6,0–7,0. Nie sadzimy arbuzów tam, gdzie wcześniej rosły dyniowate (np. ogórki czy cukinia), aby uniknąć chorób glebowych.
Rzędy ustawia się co 1,5–2 m, a sadzonki w rzędzie sadzi się co 80–100 cm. Przy uprawie tunelowej dominuje schemat 120 x 80 cm. Możesz lekko podnieść grządki, tworząc zagony, co poprawi odsączanie wody i nagrzewanie gleby.
Po posadzeniu nie zapomnij o intensywnym podlaniu, by pozwolić systemowi korzeniowemu dobrze się zakotwiczyć.
Sposoby podnoszenia temperatury i przyspieszania wzrostu
– Czarna agrowłóknina lub folia biodegradowalna – pochłania słońce i szybciej nagrzewa ziemię.
– Osłony typu namiot – z przezroczystej folii lub pokrowce z okien wentylacyjnych tuneli.
– Wysadzanie arbuza późnym popołudniem lub w dni pochmurne – mniejsze ryzyko stresu po przesadzeniu.
Jak rozpoznać dobrą sadzonkę arbuza?
Sadzonka gotowa do sadzenia powinna mieć:
– 3–4 dobrze rozwinięte liście właściwe
– gruby, choć nieprzerośnięty pęd
– dobrze rozbudowany system korzeniowy niewychodzący poza pojemnik
– brak uszkodzeń mechanicznych i oznak chorób
Kolor liści powinien być żywozielony, bez jakichkolwiek przebarwień. Jeśli liście są blade – prawdopodobnie roślina cierpi na niedobór składników odżywczych lub stres korzeniowy. Sadzonki przetrzymywane zbyt długo w pojemnikach mają tendencję do przerysowywania, potem trudno im się zakorzeniać.
Ile trwa od posadzenia do zbioru?
Typowe odmiany arbuza dojrzewają w ciągu 75–95 dni od posadzenia sadzonki. Zależy to oczywiście od temperatur, nawożenia i nawodnienia. Odmiany wczesne można zbierać już w połowie sierpnia, późne – dopiero we wrześniu. Kluczem jest monitoring etapu wzrostu i momentu przejścia z wegetatywnego do generatywnego.
„Częstym błędem jest zbyt obfite nawożenie azotem w pierwszych kilku tygodniach po posadzeniu. To powoduje bujność liści, ale opóźnia owocowanie. Lepiej nawozić zrównoważonymi mieszankami, a po pojawieniu się zawiązków owoców ograniczyć azot i podnieść fosfor i potas” – dodaje dr Jastrzębski.
Najważniejsze zasady dla dobrej sadzonki i dobrego terminu
1. Wysiewaj nasiona między 10 a 20 kwietnia.
2. Utrzymuj temperaturę kiełkowania powyżej 22°C.
3. Wysadź sadzonki do gruntu między 20 a 25 maja.
4. Czekaj na stabilne temperatury powyżej 18°C i brak przymrozków.
5. Wybierz stanowisko słoneczne i żyzną, przepuszczalną glebę.
6. Nie dopuść do przeschnięcia ani zalania bryły korzeniowej.
Arbuz daje plon raz w roku, dlatego każdy błąd popełniony przy termonie sadzenia odbija się na wielkości i jakości zbioru. Kontrola temperatury, jakość sadzonki i prawidłowe nawożenie to filary dobrej uprawy. Jeśli trafisz z terminem – roślina się odwdzięczy.
