Adam Piezga Sadzenie ziemniaków w odpowiednim terminie to kluczowy krok w uzyskaniu dobrego plonu. Zbyt wczesne sadzenie może spowodować uszkodzenia bulw przez mróz, zbyt późne – skrócić czas wegetacji i ograniczyć plonowanie. Terminy sadzenia różnią się w zależności od regionu, odmiany czy warunków pogodowych. Sprawdź, do kiedy można sadzić ziemniaki i jakie czynniki trzeba wziąć pod uwagę, by nie stracić sezonu.
Optymalny termin sadzenia ziemniaków – od czego zależy?
Podstawowym czynnikiem decydującym o terminie sadzenia ziemniaków jest temperatura gleby. Przyjmuje się, że ziemniaki można sadzić, gdy gleba na głębokości 10 cm osiągnie przynajmniej 6–8°C. W praktyce najczęściej wypada to w drugiej połowie kwietnia, ale zdarza się, że czeka się do początku maja.
Inny ważny element to długość okresu wegetacyjnego danej odmiany. Wczesne ziemniaki potrzebują 70–90 dni, średniowczesne 90–110 dni, a późne nawet 130 dni do zbioru. Dlatego im późniejsza odmiana, tym wcześniej powinna trafić do gruntu.
„Nie da się ustalić jednej daty, która będzie dobra dla wszystkich. Rolnik musi obserwować pogodę i mierzyć temperaturę gleby. Najlepszym narzędziem są termometry glebowe, ale równie ważne jest doświadczenie” – mówi dr hab. Marcin Krupka, agroekolog z Instytutu Uprawy Roślin.
Terminy sadzenia w poszczególnych regionach
Różnice klimatyczne między poszczególnymi częściami Polski mają realny wpływ na to, kiedy można sadzić ziemniaki. Na północnym wschodzie temperatura wiosną rośnie wolniej niż na zachodzie kraju.
Poniżej przedstawiamy orientacyjne terminy sadzenia ziemniaków w zależności od regionu:
| Region kraju | Przybliżony termin sadzenia |
|---|---|
| Polska południowo-zachodnia | 1–15 kwietnia |
| Polska centralna | 10–25 kwietnia |
| Polska północno-wschodnia | 20 kwietnia – 10 maja |
To tylko ramy czasowe – aktualna pogoda może wszystko przesunąć o tydzień w jedną lub drugą stronę.
Do kiedy można sadzić ziemniaki najpóźniej?
Granica końcowa sadzenia ziemniaków to temat, który powraca co roku, szczególnie przy zimnej lub deszczowej wiośnie. Ogólnie rzecz biorąc, ostatnim dzwonkiem dla sadzenia ziemniaków jest połowa maja. W praktyce niektórzy rolnicy sadzą jeszcze w trzeciej dekadzie maja, ale głównie odmiany bardzo wczesne lub przyspieszone przez podkiełkowanie.
„Ostateczny moment na sadzenie ziemniaka zależy od tego, czy sadzisz na zbiór spożywczy czy z myślą o przechowalnictwie. Jeśli towar trafi na rynek latem, można sadzić ziemniaka nawet w końcówce maja. Ale jeśli planujesz przechowywać go przez całą zimę, musisz to zrobić do 10–15 maja” – zaznacza dr Marcin Krupka.
W przypadku upraw ekologicznych czy przydomowych możliwe jest nawet sadzenie w czerwcu, ale ryzyko spadku plonu rośnie z każdym tygodniem zwłoki.
Kiedy późne sadzenie może się opłacić?
Chociaż generalnie zaleca się, by sadzić ziemniaki do połowy maja, są sytuacje, w których późny termin – koniec maja lub początek czerwca – może mieć sens:
– Uprawa po przedplonie (np. po wczesnym grochu)
– Uprawa bardzo wczesnych odmian (np. Riviera, Denar)
– Wykorzystanie sadzeniaków podkiełkowanych lub z sadzenia w tunelu foliowym
Musisz jednak pamiętać, że ziemniaki posadzone późno są narażone na suszę w lipcu oraz ryzyko wczesnych przymrozków jesienią, co skraca okres wegetacji.
Sadzenie ziemniaków a odmiany
Czas sadzenia zawsze warto dostosować do konkretnej odmiany ziemniaka. Odmiany wczesne można sadzić nieco później, bo ich okres wegetacji jest krótki, natomiast późne muszą być posadzone wcześnie, by zdążyły dojrzeć.
Poniżej zestawienie przykładowych odmian i ich zalecanych terminów sadzenia:
| Odmiana | Typ | Optymalny termin sadzenia |
|---|---|---|
| Denar | Bardzo wczesna | 10–25 kwietnia |
| Lord | Wczesna | 10–25 kwietnia |
| Owacja | Średniowczesna | 5–20 kwietnia |
| Jelly | Późna | 1–15 kwietnia |
Odmiany późne jak Jelly czy Tajfun wymagają nawet 130 dni wegetacji – przy sadzeniu po 20 kwietnia mogą mieć problem, by osiągnąć pełną dojrzałość przed chłodami września.
Co się stanie, jeśli posadzisz ziemniaki za późno?
Sadzenie ziemniaków po terminie oznacza skrócony czas wegetacji, czyli mniej czasu na rozwój bulw. Efekt? Mniejszy plon i gorsza jakość.
Przy bardzo późnym sadzeniu (po 25 maja) zwiększa się również ryzyko:
– uszkodzeń przez suszę lipcową,
– większej presji chorób (np. zarazy ziemniaka),
– słabszego wiązania bulw przy wysokich temperaturach nocnych,
– trudności w zasuszeniu bulw przed zbiorem i przechowywaniem.
Jednym słowem – można próbować sadzić późno, ale trzeba mieć świadomość ryzyka.
Jak opóźnić sadzenie, ale zminimalizować ryzyko?
Jeśli pogoda nie pozwala wykonać siewu na czas, warto postawić na rozwiązania przyspieszające wzrost:
– sadzeniaki podkiełkowane (wcześniejszy start bulw),
– okrywanie gleby agrowłókniną,
– wykorzystanie odmian bardzo wczesnych,
– uprawa na redlinach o zwiększonym nasłonecznieniu.
Takie działania poprawiają warunki w glebie, dzięki czemu sadzenie nawet w końcówce kwietnia lub początku maja może dać satysfakcjonujące plony.
W praktyce kluczowe jest połączenie informacji o warunkach meteorologicznych, temperaturze gleby i długości okresu wegetacji odmiany. Nie warto trzymać się kurczowo daty – liczy się to, by ziemniak zdążył przed zimą zbudować bulwy, a przy tym nie wpadł w stres cieplny czy hydrologiczny.
W rolnictwie nie ma jednej recepty. Liczy się savoir-faire – umiejętność pogodzenia wiedzy, doświadczenia i reagowania na to, co przynosi dana wiosna.
