Adam Piezga Sadzenie słoneczników to temat, który interesuje zarówno dużych producentów rolnych, jak i ogrodników-amatorów. Te charakterystyczne rośliny o dużych, żółtych kwiatach nie tylko zdobią pola, ale także stanowią ważne źródło paszy i surowca do produkcji oleju. Aby uprawa przyniosła dobre plony, kluczowy jest odpowiedni termin siewu. Sprawdź, kiedy sadzi się słoneczniki, krok po kroku – z uwzględnieniem rodzaju gleby, warunków pogodowych i celu uprawy.
Optymalny termin siewu słoneczników
Słonecznik jest rośliną ciepłolubną, więc nie można go siać zbyt wcześnie. Minimalna temperatura gleby, przy której nasiona zaczynają kiełkować, to około 8–10°C. W praktyce, termin siewu słonecznika przypada w Polsce zwykle od połowy kwietnia do pierwszych dni maja, w zależności od regionu i warunków pogodowych.
„Radzimy unikać pośpiechu – zbyt wczesny siew w zimną glebę opóźni wschody i narazi materiał siewny na choroby grzybowe lub zjedzenie przez szkodniki” – mówi agronom Marcin Nowicki.
Ważne jest, aby gleba była nie tylko ciepła, ale i dostatecznie wilgotna. Zbyt sucha gleba w okresie kiełkowania znacznie osłabia siłę wschodów.
Kalendarium siewu w poszczególnych regionach
| Region Polski | Przybliżony termin siewu |
|———————-|————————–|
| Polska południowa | 10–20 kwietnia |
| Polska centralna | 15–25 kwietnia |
| Polska północna | 20 kwietnia–5 maja |
Wybór stanowiska i przygotowanie gleby
Słoneczniki najlepiej rosną na glebach żyznych, dobrze napowietrzonych, o pH 6,0–7,2. Nie nadają się pod nie tereny podmokłe lub kwaśne. Miejsce pod słoneczniki powinno być słoneczne – od tego zależy intensywność kwitnienia i dojrzewania nasion.
Zaleca się uprawę w drugim roku po oborniku. Przed siewem warto wykonać orkę zimową, a wiosną spulchnić glebę broną aktywną lub agregatem uprawowym.
„Nie należy uprawiać słonecznika po innych roślinach oleistych, jak rzepak – ryzykujemy pojawienie się tych samych chorób i szkodników” – dodaje Marcin Nowicki.
Jakie odmiany słoneczników sadzić?
W Polsce dostępnych jest kilkadziesiąt odmian słonecznika – w tym mieszanki heterozyjne (F1), charakteryzujące się wyższym plonowaniem i większą odpornością. Dobór zależy od celu uprawy:
– na ziarno i olej – wybierane są odmiany o dużych koszyczkach i wysokim udziale łuski w ziarnie (np. LG 56.65, NK Brio)
– na paszę – sprawdzają się odmiany o niższej zawartości tłuszczu, ale dużej biomasy (np. P64LE25)
– ozdobne – warto wybierać odmiany karłowate (np. Sunspot) lub różnokolorowe (np. Moulin Rouge)
Technika siewu – głębokość, rozstaw, ilość nasion
Poprawny siew to nie tylko termin, ale i technika. Głębokość siewu powinna wynosić od 4 do 6 cm – zależnie od typu gleby. Na cięższych glebach zalecana jest mniejsza głębokość, by młode kiełki miały łatwy dostęp do powietrza.
Rozstaw rzędów optymalny dla słoneczników to 45–70 cm, co odpowiada szerokości roboczej popularnych siewników punktowych. Odstępy między roślinami w rzędzie ustala się na 20–30 cm – celem jest pozostawienie każdej roślinie około 50 x 25 cm powierzchni życiowej.
Wysiewa się zazwyczaj 55 000–75 000 roślin na hektar – zależnie od rodzaju odmiany i przeznaczenia.
Nawożenie przed siewem
Słonecznik potrzebuje dobrze zbilansowanego nawożenia – szczególnie fosforem i potasem. Zalecane dawki:
– azot (N): 60–90 kg/ha
– fosfor (P₂O₅): 50–80 kg/ha
– potas (K₂O): 80–120 kg/ha
Najlepiej wprowadzić pełną dawkę fosforu i potasu jesienią, a azot dzielić: 2/3 przed siewem, 1/3 pogłównie w fazie 4–6 liści.
„W słoneczniku nie można przesadzać z nawozami azotowymi – zamiast wyższego plonu można osiągnąć przewagę łodygi nad nasionami i opóźnić dojrzewanie” – ostrzega Marcin Nowicki.
Ochrona przed szkodnikami i chorobami w czasie wschodów
Tuż po siewie i w okresie wschodów rośliny atakowane są przez drutowce, larwy sprężykowatych, a także ptaki (kruki, gołębie). Dobrym działaniem profilaktycznym jest stosowanie zapraw nasiennych (np. zawierających tiametoksam – zgodnie z przepisami) oraz dociskanie nasion do gleby przy siewie.
Choroby takie jak zgorzel siewek czy zgnilizna twardzikowa szczególnie atakują młode rośliny przy niskich temperaturach i braku rotacji. Dlatego tak ważna jest izolacja przestrzenna od innych roślin z tej samej rodziny i właściwa agrotechnika.
Po siewie – co dalej?
Słonecznik szybko rośnie – w sprzyjających warunkach do 2–3 cm dziennie. Po wschodach wskazana jest kontrola zachwaszczenia. Na glebach z dużą presją chwastów warto rozważyć przedwschodowe opryski herbicydowe. Gdy rośliny osiągają około 40–50 cm wysokości, konkurencja chwastów dramatycznie spada – łan zamyka się i sam tworzy barierę świetlną.
„Największy błąd przy uprawie słonecznika to zostawienie pola samemu sobie po siewie. Nawet przy tej odpornej roślinie liczy się każda decyzja w pierwszych 6–8 tygodniach” – podkreśla Marcin Nowicki.
Do momentu zakwitnięcia potrzebna jest stała obserwacja roślin – w tym presji ze strony słonecznikowca (owad) i mączniaka rzekomego. W razie potrzeby stosuje się odpowiednie insektycydy i fungicydy zgodnie z aktualnym Programem Ochrony Roślin Rolniczych.
Zatem: termin siewu słoneczników to nie jest jedna data w kalendarzu, ale wypadkowa wielu czynników – od temperatury gleby po rotację upraw. Dobrze zaplanowany początek gwarantuje zdrowe, intensywnie kwitnące rośliny. Jak pokazuje praktyka, z powodzeniem udaje się zebrać plon nawet powyżej 3 t/ha – o ile wszystko zaczęło się w odpowiednim momencie.
