Adam Piezga Fasola jaś, znana z dużych, białych nasion i delikatnego smaku, to cenna roślina uprawna w wielu gospodarstwach. Aby uzyskać wysokie i zdrowe plony, jeden z kluczowych czynników to wybór odpowiedniego terminu siewu. Zbyt wczesne lub zbyt późne sadzenie fasoli jaś może skutkować słabym wschodzeniem, chorobami i niską wydajnością. Poniżej przedstawiamy, kiedy i jak sadzić fasolę jaś, by maksymalnie wykorzystać jej potencjał.
Optymalny termin siewu fasoli jaś – od czego zależy?
Fasola jaś jest rośliną ciepłolubną. Właściwy moment siewu zależy przede wszystkim od temperatury gleby, warunków pogodowych oraz regionu kraju. Kluczowe jest, aby gleba miała temperaturę co najmniej 10–12°C na głębokości siewu, a ryzyko przymrozków było niemal zerowe.
W warunkach polskich najlepszy okres na siew przypada przeważnie między 10 a 25 maja. W zachodnich rejonach Polski można rozpocząć siew nieco wcześniej – nawet już na początku maja – natomiast na wschodzie i północy lepiej poczekać do połowy miesiąca.
– Zbyt wczesny siew fasoli jaś, kiedy gleba jest jeszcze zimna i zbyt wilgotna, prowadzi do gnicia nasion i słabego wschodzenia. Z kolei opóźniony siew skraca okres wegetacji, przez co roślina nie zdąży dojrzeć przed jesiennymi spadkami temperatur – mówi dr hab. Tomasz Leśniak, specjalista z zakresu warzywnictwa z Instytutu Ogrodnictwa w Skierniewicach.
Jaka gleba pod fasolę jaś? Przygotowanie stanowiska
Fasola jaś wymaga próchnicznych, przepuszczalnych i ciepłych gleb o dobrej strukturze, najlepiej piaszczysto-gliniastych. Odczyn gleby powinien być lekko kwaśny do obojętnego (pH 6,0–7,0). Unikaj gleb ciężkich, podmokłych i zlewnych – w takich warunkach fasola słabo rośnie i choruje.
Pole powinno być odpowiednio przygotowane już jesienią. Wskazane jest głębokie oranie i nawożenie obornikiem co 3–4 lata, a bezpośrednio przed siewem – wysiew nawozów fosforowych i potasowych.
Orientacyjne dawki nawozów przed sadzeniem fasoli jaś
| Składnik pokarmowy | Zalecana dawka (kg/ha) |
|——————–|————————-|
| Azot (N) | 30–60 |
| Fosfor (P₂O₅) | 60–80 |
| Potas (K₂O) | 80–100 |
Azot warto podać w dwóch dawkach – połowę przed siewem, resztę pogłównie w fazie 4–6 liści.
Technika siewu – rozstawa i głębokość
Fasola jaś najlepiej plonuje w szerokich rzędach. Optymalna rozstawa to 40–60 cm między rzędami i 8–12 cm między roślinami w rzędzie. Przyjęty model rozstawy zależy od tego, czy stosowany będzie zbiór ręczny, czy mechaniczny.
Głębokość siewu wynosi z reguły 3–5 cm. Na glebach lekkich dopuszcza się głębszy siew (nawet do 6 cm), ale na cięższych ziemiach lepiej ograniczyć się do 3–4 cm, by uniknąć problemów ze wschodami.
Norma wysiewu waha się od 100 do 140 kg nasion na hektar, w zależności od masy tysiąca nasion i planowanej rozstawy.
Kiedy sadzić fasolę jaś w różnych częściach Polski?
Pogoda i klimat wpływają na precyzyjny termin siewu. Oto orientacyjne daty dla poszczególnych regionów:
| Region Polski | Polecany termin siewu |
|———————|—————————-|
| Południowo-zachodni | 1–10 maja |
| Centralny | 5–15 maja |
| Północny i wschodni | 15–25 maja |
W latach z wyjątkowo ciepłą wiosną możliwe jest przyspieszenie siewu o kilka dni, ale warto kierować się nie tylko kalendarzem, lecz przede wszystkim temperaturą gleby i aktualnymi prognozami pogody.
O czym jeszcze pamiętać, by uzyskać dobre plony?
Nie siej po innych strączkowych
Fasola jaś źle znosi uprawę po innych motylkowych, takich jak groch czy inne odmiany fasoli. Idealnym przedplonem są zboża, kukurydza lub ziemniaki. Pozwala to ograniczyć choroby glebowe i zmniejszyć presję szkodników.
Nasiona zaprawione = zdrowsze siewki
Warto zastosować zaprawianie nasion preparatami przeciwgrzybowymi – zmniejsza to ryzyko zgorzeli siewek i zapewnia lepsze wschody. Dostępne są także inokulanty z Rhizobium, które wspomagają wiązanie azotu i zwiększają wzrost roślin.
Podlewanie w kluczowych fazach
Choć fasola jaś wykazuje umiarkowaną odporność na suszę, w okresie kwitnienia i zawiązywania strąków dobrze jest zadbać o odpowiednie nawodnienie. Niedobór wody w tym czasie znacznie obniża liczbę i jakość strąków.
– Szczególnie w latach z suchą końcówką wiosny podlewanie powinno być rozważone jako inwestycja, nie koszt. Fasola bardzo silnie reaguje na stres wodny, zwłaszcza w czasie kwitnienia – tłumaczy dr Tomasz Leśniak.
Wczesny siew – tylko pod pewnym warunkiem
W niektórych przypadkach możliwe jest wcześniejsze wysiewanie fasoli jaś – nawet pod koniec kwietnia – jeśli rolnik dysponuje glebami szybko nagrzewającymi się, lekkimi i dobrze zdrenowanymi. Wówczas można zyskać na wczesności zbioru, szczególnie w ciepłych rejonach Dolnego Śląska czy Opolszczyzny.
Trzeba jednak mieć na uwadze ryzyko przymrozków i zabezpieczyć młode rośliny, np. włókniną, jeśli prognozy zapowiadają ochłodzenie.
Uprawa fasoli jaś w tunelu lub pod osłonami
Choć to rzadziej stosowane rozwiązanie, możliwa jest także wcześniejsza uprawa fasoli jaś w warunkach osłoniętych. W tunelach nieogrzewanych siew można rozpocząć już w połowie kwietnia. Trzeba pamiętać o odpowiedniej wentylacji, bo fasola źle znosi zbyt wysoką wilgotność powietrza i ograniczoną cyrkulację powietrza.
– Choć kosztowniejsza, taka uprawa pozwala na szybszy zbiór i często zmniejsza presję chorób przechowalniczych – mówi dr Tomasz Leśniak – ale trzeba mieć doświadczenie, żeby uzyskać równomierne wschody i utrzymać stabilne warunki mikroklimatyczne.
Każdy sezon jest inny, warunki pogodowe się zmieniają, ale zasada pozostaje ta sama – dobra temperatura gleby i brak ryzyka przymrozków to warunek skutecznego siewu. Dobrze przygotowane stanowisko i termin dopasowany do lokalnych warunków dają fasoli jaś najlepszy start.
