Wczesne ziemniaki cieszą się ogromną popularnością wśród rolników i działkowców. Są nie tylko smaczne, ale też szybciej trafiają na rynek, co daje przewagę konkurencyjną. Kluczem do ich udanej uprawy jest właściwy termin sadzenia. Ziemniaki to roślina wrażliwa na temperaturę gleby i warunki pogodowe, dlatego dokładne dobranie daty sadzenia ma realny wpływ na plon. Sprawdź, kiedy sadzić ziemniaki wczesne w różnych regionach Polski i jakie czynniki powinieneś uwzględnić przed wprowadzeniem bulw do gleby.
Optymalny termin zależy od temperatury gleby
Ziemniaki wczesne sadzi się wtedy, kiedy gleba osiągnie odpowiednią temperaturę – to zasada ważniejsza niż trzymanie się sztywnej daty w kalendarzu. Minimalna wartość to 6–8°C na głębokości około 10 cm.
– W przypadku wczesnych odmian nie warto ryzykować zbyt wczesnego sadzenia, bo zimna gleba znacznie wydłuży wschody. A to z kolei może spowodować uszkodzenia przez patogeny glebowe – podkreśla dr hab. Szymon Mańkowski, specjalista w zakresie agrotechniki ziemniaka z Instytutu Hodowli Roślin.
Jeśli gleba jest zbyt chłodna, bulwy przez wiele dni leżą w gruncie bez rozpoczęcia wzrostu, co naraża je na choroby i zgorzele. Z drugiej strony zbyt późne sadzenie sprawi, że plon nie zdąży osiągnąć pełnego potencjału przed upałami i suszą w czerwcu czy lipcu.
Kiedy sadzić ziemniaki wczesne? Kalendarz dla różnych regionów
W Polsce terminy sadzenia różnią się w zależności od regionu. Mamy do czynienia z trzema głównymi terminami zależnymi od strefy klimatycznej:
Strefa zachodnia i południowa
Tutaj wiosna zaczyna się wcześniej, więc wczesne ziemniaki można sadzić już od trzeciej dekady marca do pierwszej dekady kwietnia.
– Dolny Śląsk
– Ziemia Lubuska
– Opolszczyzna
– Zachodniopomorskie
Gleba szybciej się nagrzewa, a ryzyko przymrozków po 15 kwietnia jest już niewielkie.
Strefa centralna
Tutaj optymalny termin przypada zwykle na pierwszą połowę kwietnia. Dotyczy to takich województw jak:
– Wielkopolskie
– Łódzkie
– Mazowieckie (część zachodnia)
– Kujawsko-pomorskie
Gleba nie nagrzewa się tak szybko jak na zachodzie, ale przy łagodnej zimie możliwe jest wcześniejsze wejście w pole.
Strefa wschodnia i północno-wschodnia
Sadzenie zazwyczaj zaczyna się dopiero po 15 kwietnia i trwa do końca miesiąca:
– Podlasie
– Lubelszczyzna
– Wschodnie Mazowsze
– Warmińsko-mazurskie
W tych regionach zima trzyma dłużej i nocne przymrozki w maju nadal są realnym zagrożeniem dla młodych wschodów.
Praktyczny kalendarz sadzenia ziemniaków wczesnych
Poniżej zestawienie zalecanych terminów według stref klimatycznych:
| Region | Termin sadzenia ziemniaków wczesnych |
|—————————-|————————————–|
| Zachód i południowy-zachód| 20 marca – 10 kwietnia |
| Centrum kraju | 1 – 15 kwietnia |
| Wschód i północny-wschód | 15 – 30 kwietnia |
Zawsze warto potwierdzić decyzję co do terminu pomiarem temperatury gleby przy pomocy najprostszego termometru glebowego.
Warunki glebowe i stanowisko
Wczesne ziemniaki najlepiej rosną na glebach lekkich i przepuszczalnych, ale dobrze utrzymujących wilgoć. Grunty jałowe lub podmokłe spowodują problemy z wschodami oraz większe ryzyko wystąpienia chorób takich jak rizoktonioza.
Słoneczne stanowisko wspiera szybkie nagrzewanie się gleby. Warto też wybierać pola osłonięte od wiatru. Wczesne odmiany są bardziej czułe na chłody niż te średnie i późne.
Pod wysadzenie zaleca się wcześniejsze przygotowanie gleby – najlepiej jeszcze jesienią. Przy odpowiednim odchwaszczeniu i zastosowaniu obornika, ziemia szybciej przeschnie i się ociepli na wiosnę.
Warto przygotować bulwy
Jeśli planujesz uprawiać naprawdę wczesne ziemniaki, dobrym zabiegiem jest podkiełkowanie sadzeniaków. Ten proces trwa 3–4 tygodnie w temperaturze 10–12°C i świetle rozproszonym.
– Podkiełkowanie sprawia, że bulwy startują do wzrostu znacznie szybciej po sadzeniu. W efekcie „wygrywamy” nawet 10 dni w porównaniu do sadzeniaków niewybudzonych – wyjaśnia dr Mańkowski.
Podkiełkowanie to szczególnie ważna praktyka w uprawie ziemniaków na wczesny rynek, kiedy liczy się każdy dzień przewagi.
Zabezpieczenie przed przymrozkami
Jeśli planujesz sadzenie w drugiej połowie marca lub na początku kwietnia i spodziewasz się przymrozków, warto zastosować agrowłókninę. Lekka okrywa nie tylko chroni młode pędy przed mrozem, ale też przyspiesza wzrost o kilka dni dzięki wyższej temperaturze przyglebowej.
W razie wystąpienia przymrozków poniżej -2°C, szczególnie w bezwietrzne noce, nawet lekkie przyziemne osłony mogą decydować o uratowaniu plonu.
Niektórzy rolnicy stosują też wysiew poplonów mulczujących (np. facelii), które poprawiają strukturę gleby i utrzymują wilgotność, a po przyoraniu zwiększają pulchność podłoża.
Jakie odmiany uprawiać na wczesny zbiór
Wczesne ziemniaki powinny cechować się krótkim okresem wegetacji (do 90 dni), odpornością na choroby i dobrą jakością kulinarną. Popularne odmiany w Polsce:
– Lord – bardzo wczesna, smaczna, plonuje dobrze nawet przy krótkim okresie wzrostu
– Denar – wytrzymała na chłody, łatwa w uprawie
– Impala – szybka we wschodach, bardzo dobra jako ziemniak sałatkowy
Wybierając odmianę, zwracaj uwagę na jej przydatność do zbioru wcześniejszego niż dojrzałość pełna – tzw. wczesny zbiór zielony.
Podsumowanie? A może jeszcze jedna wskazówka
Ziemniaki wczesne to nie tylko kwestia terminu sadzenia, ale też całej strategii dostosowania do warunków glebowych i pogodowych. Ostateczna data zależy od obserwacji pola i gleby, a nie kalendarza ściennego. Często to właśnie Ci, którzy nie boją się codziennej kontroli temperatury gleby i wiosennych warunków, zbierają później plon wcześniej – i lepszy.