Adam Piezga Bujne grona i zdrowe pędy nie są dziełem przypadku. Odmiana, klimat i przycinanie to tylko część sukcesu. Bez odpowiedniego nawożenia winorośl nie będzie owocować obficie, niezależnie od warunków. Zrozumienie potrzeb pokarmowych winorośli i dobór właściwego nawozu to kluczowe elementy prowadzenia skutecznej uprawy, zarówno w przydomowym ogrodzie, jak i na większą skalę.
Podstawowe potrzeby winorośli
Winorośl jest rośliną długowieczną, o dużych wymaganiach pokarmowych w czasie intensywnego wzrostu i owocowania. Największe zapotrzebowanie na składniki mineralne przypada na okres od kwitnienia do zawiązywania owoców. W tym czasie roślina zużywa najwięcej azotu, potasu, fosforu, magnezu i boru.
Każdy z tych pierwiastków pełni konkretną funkcję:
– Azot (N) pobudza wzrost liści i pędów, ale jego nadmiar może ograniczać kwitnienie i opóźniać dojrzewanie.
– Fosfor (P) wspiera rozwój systemu korzeniowego oraz zawiązywanie kwiatów.
– Potas (K) odpowiada za wielkość i jakość owoców oraz gospodarkę wodną w roślinie.
– Magnez (Mg) jest centralnym składnikiem chlorofilu, wpływa na fotosyntezę.
– Bor (B) bierze udział w zapylaniu i zawiązywaniu owoców.
„Wielu ogrodników skupia się na azocie wiosną, zapominając o reszcie – a to właśnie potas i bor mają największe znaczenie dla ilości i jakości owoców” – zauważa dr Andrzej Smołka, agronom specjalizujący się w uprawach jagodowych.
Jaki nawóz do winorośli wybrać?
Decydując o nawożeniu, trzeba wziąć pod uwagę kilka czynników: wiek krzewu, typ gleby, termin oraz sposób uprawy (polowa lub pod osłonami). Optymalne nawożenie musi być dostosowane do konkretnej sytuacji – uniwersalne podejście rzadko się sprawdza.
Nawozy organiczne i naturalne
Stosowane głównie przy zakładaniu winnicy i jako uzupełnienie nawożenia mineralnego. Kompost, obornik, gnojówka z pokrzywy oraz mączka bazaltowa zwiększają pojemność sorpcyjną gleby, poprawiają jej strukturę i wspierają mikrobiom glebowy.
Obornik najlepiej zastosować jesienią (ok. 30–40 t/ha), co pozwoli na równomierne rozkładanie składników przez zimę. Organiczne nawozy są także źródłem azotu, fosforu i mikroelementów, ale trudno w nich precyzyjnie określić stężenie pierwiastków.
Nawozy mineralne (sztuczne)
Stosowane dla precyzyjnego dostarczania konkretnych składników w określonym terminie. W uprawie winorośli najczęściej stosuje się nawozy wieloskładnikowe oraz pojedyncze (saletra, siarczan potasu itp.).
Dobre rezultaty przynoszą nawozy wolno działające, które uwalniają pierwiastki stopniowo, pokrywając potrzeby rośliny przez kilka tygodni. W efekcie ograniczamy ryzyko przenawożenia i wytrącania składników.
Kalendarz nawożenia winorośli
Przyjrzyjmy się temu, jak wygląda przykładowy harmonogram nawożenia winorośli w sezonie wegetacyjnym:
| Termin | Rodzaj nawozu | Cel nawożenia |
|---|---|---|
| Wczesna wiosna (marzec-kwiecień) | Saletra amonowa lub mocznik (azot) | Intensywny wzrost liści i pędów |
| Przed kwitnieniem (maj) | Nawóz NPK z przewagą P i K | Zawiązywanie kwiatów, rozwój systemu korzeniowego |
| W fazie owocowania (czerwiec–lipiec) | Siarczan potasu + bor | Poprawa jakości owoców, wspomaganie fotosyntezy |
| Koniec sierpnia – wrzesień | Nawóz jesienny bez azotu | Przygotowanie na zimę, drewnienie pędów |
Nawożenie dolistne – szybka reakcja
W przypadku niedoborów składników pokarmowych lub stresu (np. susza, chłody), nawożenie dolistne może szybko wspomóc roślinę. Szczególnie skuteczne jest stosowanie chelatów mikroelementów – żelaza, manganu, cynku i boru. Warto je aplikować na etapie przed kwitnieniem i w początkowej fazie wzrostu owoców.
„Zabiegi dolistne to dobre narzędzie interwencyjne. Jeśli liście bledną lub zwijają się, nie ma sensu czekać na efekt nawożenia doglebowego. Dobrze dobrany oprysk działa w kilka dni” – mówi dr Andrzej Smołka.
Typowe błędy w nawożeniu winorośli
1. Za duża dawka azotu – prowadzi do nadmiernego wzrostu zielonych pędów kosztem owoców.
2. Nieuwzględnienie pH gleby – przy kwaśnym odczynie (poniżej 6,0) roślina gorzej pobiera fosfor, bor i magnez.
3. Monotonne stosowanie tylko jednego nawozu – szybko prowadzi do zaburzeń równowagi mineralnej.
4. Zbyt późne nawożenie azotem latem – opóźnia drewnienie i zwiększa podatność na mróz.
Jak sprawdzić, czego brakuje winorośli?
Najskuteczniejszym sposobem jest wykonanie analizy gleby, najlepiej co 2–3 lata. Badanie przeprowadza się jesienią po zbiorach albo wczesną wiosną. Pozwoli to dobrać odpowiedni nawóz do winorośli, bez ryzyka przenawożenia.
Alternatywnie – jeśli nie mamy możliwości zrobienia badań – warto obserwować objawy na liściach: przebarwienia, plamy, zamieranie brzegów czy charakterystyczne deformacje to znaki ostrzegawcze, choć łatwo je pomylić z chorobami grzybowymi lub skutkami suszy.
Reakcje winorośli na niedobory
– Żółknięcie starszych liści – brak azotu
– Czerwienienie brzegów liści – niedobór fosforu
– Więdnięcie i drobne owoce – niedobór potasu
– Jasnozielone prążkowanie – niedobór magnezu
– Małe grona, opóźnione kwitnienie – niedobór boru
Jak dobrać nawóz do gleby i odmiany?
Warto wiedzieć, że wymagania nawozowe mogą się różnić między odmianami. Odmiany przerobowe (np. Rondo, Regent) rosną silnie i potrzebują więcej pokarmu niż odmiany deserowe (np. Muskat, Arkadia). W przypadku gleb lekkich lepiej sprawdzają się nawozy mineralne częściej aplikowane małymi dawkami, a na glebach cięższych – rzadziej, ale w większych porcjach.
W uprawie ekologicznej dopuszczalne są tylko nawozy naturalne i certyfikowane środki mineralne (np. siarczan potasu). Warto też sięgnąć po biostymulatory zawierające ekstrakty z alg i aminokwasy – pomagają roślinie lepiej przyswajać składniki i chronią ją przed stresem.
„Nie chodzi tylko o to, co się daje roślinie, ale kiedy i jak. Nawóz do winorośli działa dobrze tylko wtedy, gdy trafi na odpowiedni moment i ma zapewnioną wodę do wchłonięcia składników” – podsumowuje dr Smołka.
Kondycja winorośli to wypadkowa wielu czynników, ale nawożenie jest jednym z tych, które można kontrolować od początku do końca. Odpowiednio dobrany nawóz nie tylko zwiększy ilość owoców, ale też poprawi ich smak, trwałość i odporność.
