Adam Piezga Byliny to fundament wieloletnich rabat kwiatowych, miododajnych zieleńców i ogrodów wiejskich. Odpowiednio posadzone potrafią przez lata zdobić działkę niewielkim nakładem pracy. Jednak nawet najtrwalsze gatunki wymagają przemyślanego terminu sadzenia. Żeby byliny dobrze się przyjęły, bujnie rosły i obficie kwitły, kluczowy jest wybór najlepszego momentu do ich posadzenia.
Dlaczego termin sadzenia ma znaczenie?
Byliny, choć wytrzymałe, muszą mieć czas, by się zaaklimatyzować – ukorzenić, przyzwyczaić do gleby i warunków atmosferycznych. Jeśli posadzimy je za późno jesienią, mogą nie zdążyć się przygotować do zimy. Z kolei sadzone w czasie upałów często zmagają się z niedoborem wody i stresem cieplnym.
„Największym błędem ogrodników amatorów jest sadzenie bylin w przypadkowym terminie – na przykład wtedy, kiedy akurat były w promocji w centrum ogrodniczym” – mówi Jerzy Rzepecki, specjalista ds. roślin wieloletnich. – „Tymczasem każda bylina najlepiej przyjmuje się w określonym miesiącu. Terminy te wynikają z cyklu biologicznego samych roślin oraz warunków klimatycznych naszego kraju”.
Wiosna czy jesień – co wybrać?
Sadzenie bylin wiosną
Wiosna jest najpopularniejszym terminem sadzenia roślin wieloletnich. Przemawia za tym kilka argumentów:
– gleba zaczyna się ogrzewać,
– dostęp do wody po roztopach jest większy,
– rośliny mają cały sezon na ukorzenienie się i rozrost.
Najlepszy czas to połowa marca do końca maja – gdy ziemia nie jest już zamarznięta, ale jeszcze nie przesuszona przez majowy upał.
Idealne gatunki do sadzenia wiosną to m.in.:
– jeżówka purpurowa (Echinacea purpurea),
– rudbekia błyskotliwa (Rudbeckia fulgida),
– szałwia omszona (Salvia nemorosa),
– liliowce (Hemerocallis),
– hosty (Funkia).
Sadząc wiosną, zyskujemy pewność, że bylina zdąży się zahartować, zanim przyjdzie zima. To dobry wybór szczególnie wtedy, gdy gleba w ogrodzie jest zwięzła lub mało przepuszczalna – taka ziemia szybciej się przesyca wodą jesienią, co może powodować gnicie świeżo sadzonych roślin.
Sadzenie bylin jesienią
Jesień to doskonały czas na sadzenie większości bylin, zwłaszcza jeśli robimy porządki na rabatach lub dzielimy starsze egzemplarze. Najlepszy okres to od końca sierpnia do połowy października – rośliny mają wtedy optymalne warunki wilgotności i temperatury.
Jesienne sadzenie sprawdza się idealnie w przypadku:
– piwonii (Paeonia),
– irysów (Iris),
– zawilców (Anemone),
– dzwonków (Campanula),
– serduszek (Dicentra).
„Jesienią gleba jest naturalnie wilgotna, a niższe temperatury sprzyjają rozwojowi korzeni. Rośliny spokojnie rosną pod ziemią nawet po przymrozkach, przygotowując się do wiosennego wystrzału” – zauważa Jerzy Rzepecki.
W przypadku sadzenia jesienią ważne, by robić to nie później niż 4 tygodnie przed pierwszymi prognozowanymi przymrozkami. Inaczej roślina nie zdąży się dobrze ukorzenić i może wypaść po zimie.
Sadzenie bylin z podziału kępy
Dzielenie i przesadzanie rozrośniętych bylin to sposób na odmłodzenie roślin i zagęszczenie rabaty. W tym przypadku terminy mają szczególne znaczenie i różnią się w zależności od gatunku.
Oto tabela z ogólnym podziałem:
| Rodzaj byliny | Najlepszy czas podziału/sadzenia | Uwagi |
|---|---|---|
| Byliny kwitnące wiosną (np. fiołki, sasanki) | Po kwitnieniu – późna wiosna do lata | Nie dzielić zbyt wcześnie – czekamy aż zaniknie część nadziemna |
| Byliny kwitnące latem i jesienią (np. astilbe, rudbekia) | Wczesna wiosna lub późne lato | Najlepiej przed rozpoczęciem intensywnego wzrostu |
| Rośliny o delikatnych korzeniach (np. maki, ostróżki) | Wiosna | Nie lubią przesadzania – potrzeba ostrożności |
A co z bylinami z pojemników?
Rośliny w doniczkach, czyli uprawiane w pojemnikach, są dostępne przez cały sezon. Teoretycznie można je sadzić od marca do listopada, o ile nie ma suszy ani przymrozków. Jednak prawidłowe sadzenie bylin z pojemników wymaga kilku kroków:
1. Obficie podlej roślinę na 2–3 godziny przed sadzeniem.
2. Delikatnie rozluźnij bryłę korzeniową – korzenie często są splątane i zwięzłe.
3. Posadź na takiej samej głębokości, na jakiej rosła w doniczce.
4. Obficie podlej zaraz po posadzeniu i regularnie przez kolejne dwa tygodnie.
Jeśli wybierasz byliny z pojemników, unikaj sadzenia latem w pełnym słońcu – młode rośliny mogą wtedy szybko przeschnąć. Najlepsze są poranki pochmurnego dnia – gleba wtedy nie traci wilgoci zbyt szybko.
Warunki, które decydują o sukcesie
Obok terminu, równie ważne są warunki, jakie zaoferujemy bylinom po posadzeniu:
– dobrze przygotowana gleba – odchwaszczona, wzbogacona kompostem,
– ściółkowanie – ogranicza parowanie i wzrost chwastów,
– podlewanie – przez pierwsze tygodnie najważniejszy element pielęgnacji,
– lokalizacja – zgodna z wymaganiami danego gatunku (słońce, cień, gleba lekka lub ciężka).
Warto też zabezpieczyć młode sadzonki przed ślimakami – niektóre byliny, np. funkie, są dla nich przysmakiem.
„Nie chodzi tylko o to, kiedy sadzić byliny, ale jak to zrobić. Nawet najbardziej odporny gatunek nie rozwinie się zdrowo w zbitą, nieprzepuszczalną glebę, bez dostępu do wody” – przypomina Jerzy Rzepecki.
Sadząc byliny z głową – we właściwym terminie, w dobrą pogodę i na odpowiednim stanowisku – możemy liczyć na mocne, kwitnące przez lata rośliny, które wymagają minimum troski. To inwestycja nie tylko w estetykę ogrodu, ale też w jego różnorodność biologiczną i stabilność.
