Adam Piezga Prawidłowe wyznaczenie terminu sadzenia ziemniaków pozwala uzyskać zdrowy i dorodny plon. O jego jakości decyduje nie tylko data sadzenia, ale też dobór odmiany, temperatury gleby, nasłonecznienie i wcześniejsze przygotowanie pola. Przyjrzyjmy się, kiedy sadzić ziemniaki, by zmaksymalizować plon i ograniczyć ryzyko strat.
Termin sadzenia ziemniaków – zależny od pogody i regionu
Najczęściej ziemniaki sadzi się od połowy kwietnia do pierwszych dni maja. Termin ten nie jest sztywny – zależy od regionu Polski, temperatury gleby i przebiegu wiosny. Najważniejsze jest, aby gleba ogrzała się do minimum 6–8°C na głębokości 10 cm.
Na południu kraju sadzenie można rozpocząć wcześniej – nawet na początku kwietnia, jeśli wiosna jest ciepła. W centralnej Polsce optymalny termin to połowa kwietnia, a na północy często przesuwa się do końca miesiąca.
– Zbyt wczesne sadzenie, gdy ziemia jest zimna i mokra, może spowodować zgniliznę sadzeniaków i opóźnienie wschodów. Z kolei opóźnione sadzenie zwiększa ryzyko niedoboru wody w okresie formowania bulw – mówi dr inż. Sławomir Woźniak, agroekolog i doradca upraw ziemniaka.
Kalendarz sadzenia według rejonów klimatycznych:
| Region | Przybliżony termin sadzenia |
|---|---|
| Południowa Polska (np. Małopolska, Dolny Śląsk) | 5–15 kwietnia |
| Centralna Polska (np. Mazowsze, Wielkopolska) | 10–20 kwietnia |
| Północna Polska (np. Podlasie, Warmia, Pomorze) | 20–30 kwietnia |
Temperatura gleby – kluczowy wyznacznik
O wiele ważniejsza niż konkretna data jest temperatura gleby. Nasiona ziemniaka zaczynają kiełkować skutecznie dopiero wtedy, gdy gleba ma co najmniej 6–8°C. Pomiaru należy dokonywać rano, na głębokości ok. 10 cm. Warto wykonać go w kilku miejscach na polu – szczególnie jeśli teren nie jest jednolity.
Sadzenie w zimną glebę spowalnia wzrost, zwiększa podatność na infekcje i opóźnia start wegetacji. W ciepłych, lekkich glebach ziemniaki można sadzić wcześniej – grzeją się szybciej i odprowadzają nadmiar wody. Na cięższych glebach, gliniastych lub zwięzłych, trzeba czekać dłużej.
Wcześniejsze przygotowanie pola – warunek wyrównanych wschodów
Odpowiednie przygotowanie pola ma kluczowe znaczenie. Gleba musi być dobrze spulchniona i pozbawiona grud. Orka przedzimowa daje dobre rezultaty, ale tylko wtedy, gdy uzupełniona jest wiosenną uprawą przedsiewną.
Tu pojawia się też temat nawożenia:
– Na glebach ubogich warto zastosować obornik już jesienią.
– Nawozy mineralne (NPK) najlepiej wysiać krótko przed uprawą przedsiewną, dostosowując dawki do zawartości składników pokarmowych w glebie.
– Uprawa przedsiewna nie powinna przesuszać zbytnio gleby. Staramy się wykonać ją maksymalnie tydzień przed sadzeniem. Szczególnie uważamy na warunki pogodowe – zbyt sucha gleba tworzy skorupę, przez którą kiełki nie przebiją się skutecznie – podkreśla dr inż. Sławomir Woźniak.
Sadzeniaki – zdrowe, podkiełkowane, sprawdzone
Termin sadzenia ziemniaków powinien być też dostosowany do rodzaju sadzeniaków. Te, które były podkiełkowywane, czyli umieszczone w świetle i cieple 2–3 tygodnie przed sadzeniem, mają gotowe kiełki i szybciej wystartują.
Sadzeniaki bez podkiełkowania potrzebują więcej czasu na wschody i gorzej radzą sobie w chłodnych warunkach.
Najlepiej wybierać certyfikowany materiał sadzeniowy – wolny od chorób wirusowych i bakteryjnych. Uprawy z „odzyskanych” ziemniaków z własnego zbioru często już w drugim roku mają niższy plon i większe ryzyko chorób.
Głębokość sadzenia – niedoceniany czynnik
Głębokość zależy od rodzaju gleby i rozstawu między rzędami, ale przyjmuje się ogólnie:
– w lekkich glebach: 8–10 cm,
– w średnich: 6–8 cm,
– w ciężkich, zwięzłych: nie głębiej niż 6 cm.
Błędem jest sadzenie zbyt głęboko – zwłaszcza na zimnych i ciężkich glebach. To znacznie opóźnia wschody i może powodować zgorzel kiełków. Z kolei zbyt płytkie sadzenie prowadzi do przegrzewania się sadzeniaków i deformacji bulw.
W zależności od przeznaczenia plonu (spożywczy, przemysłowy, nasienny) można również regulować rozstaw sadzenia:
| Przeznaczenie | Rozstaw w rzędzie (cm) | Rozstaw między rzędami (cm) |
|---|---|---|
| Konsumpcyjne | 30–35 | 70–75 |
| Przemysłowe (np. frytkowe) | 25–30 | 75–90 |
| Na sadzeniaki | 20–25 | 70–75 |
Prognozowanie pogody a decyzja o sadzeniu
Obserwacja lokalnej pogody jest coraz bardziej istotna. Późne przymrozki lub intensywne opady mogą zniszczyć dopiero co posadzone lub wykiełkowane rośliny. Warto śledzić krótkoterminowe prognozy i monitorować ryzyko przymrozków w maju.
Nie ma sensu ścigać się z kalendarzem. Sadzenie ziemniaków „na siłę” przy ryzyku chłodu, przekłada się na większe straty niż opóźnienie o kilka dni.
– Dobrze, jeśli rolnik prowadzi notatki z poprzednich lat. To pozwala wyciągać wnioski na podstawie obserwacji. Pamiętajmy: nie ma jednego “idealnego” terminu – jesteśmy zależni od pogody i trzeba nauczyć się ją czytać – tłumaczy dr inż. Sławomir Woźniak.
Wybór odmiany a czas sadzenia
Na koniec warto pamiętać, że nie wszystkie odmiany ziemniaka mają taki sam cykl rozwojowy. Odmiany bardzo wczesne (jak Lord czy Denar) warto sadzić jak najwcześniej, by zebrać plony już w czerwcu czy lipcu. Z kolei odmiany średnie i późne potrzebują dłuższego okresu wegetacji – opóźnienie sadzenia znacznie skraca im czas budowania bulw.
Dobrą praktyką jest posadzenie różnych odmian na tym samym polu lub w gospodarstwie. Pozwala to rozłożyć zbiór w czasie i uniknąć strat np. przy nagłym załamaniu pogody w lipcu czy sierpniu.
Sadzenie ziemniaków to nie tylko wbicie sadzeniaka w glebę. To decyzja, która wpływa na cały sezon. Jeśli chcesz uzyskać dobry plon – zacznij od gleby, obserwuj prognozę, sięgaj po sprawdzony materiał i nie sadź „w ciemno”.
